Adım Adım Kanada’da İş Dünyasına Giriş
Kanada'da Çalışma 27 Ekim 2016 admin
Şükran Balaban
Büyük değişim kararını sonunda aldınız ya da almak üzeresiniz. Ancak geceleri yatağınızda sorular yakanızı bırakmıyor. Kanada’ya gidip orada ne yer ne içerim? Hemen iş bulabilir miyim? Özgeçmişimi sadece İngilizce’ye çevirmem yeterli olur mu? Türkiye’deki deneyimlerim orada geçerli olur mu? Kendi alanımda çalışabilir miyim? Nasıl, nerede iş arayacağım? Her şeye sıfırdan mı başlamam gerek? Okulu bitirdikten sonra hemen iş bulabilir miyim? Okurken çalışabilir miyim? Şeklindeki soruların aklınızda dönüp durduğunu duyar gibiyim.
İş arama süreci kendi ülkendeyken bile sancılı bir süreçken, bir de bunu yurt dışında yapacak olmak gözünüzü korkutuyor olabilir. Ancak doğru adımları atarak üstesinden gelemeyeceğiniz bir durum değil. Yeter ki siz isteyin…
Yıllarca didinip inşa ettiğiniz kariyerinizi, arkadaş ve iş çevrenizi arkada bırakıp dünyanın öbür ucunda yeni bir maceraya atılıyorsunuz. Ya da yüksek öğreniminizle birlikte kariyerinizi de yurtdışında yapmak istiyorsunuz. Başlangıçta endişe katsayınız oldukça yüksek, kafanızın içinde dönüp duran binlerce soru ile kendinizi Kanada’da buluyorsunuz. İster öğrenci olarak gelin, ister göçmen ya da çalışma izniyle, hayata katılmak, kültüre alışmak, yaşam mücadelesinde ayakta kalmak için iş hayatına bir an önce giriş yapmak en önemli adımlardan biri. Ancak alışık olduğunuz her şeyden uzak bir yerde, nereden başlayacağınızı bilememek oldukça doğal. Bu nedenle, öncelikle bunun doğal olduğunu kendinize hatırlatmak, kendinize yapacağınız en büyük iyilik.
Gelelim iş bulmak için neler yapabileceğinize. Kanada’da bulunma durumunuza (göçmen, öğrenci, mezuniyete bağlı çalışma izniyle, vb.) göre değişse de öncelikle niçin ve ne tür bir iş istediğinize karar vermek ilk adım. Bu konuda vereceğiniz karara göre yapacaklarınız ve odaklanacağınız noktalar değişiklik gösterebilir.
NİÇİN?
- Kanada iş deneyimi edinmek için; başlangıçta kendi alanınızda iş bulana kadar ya da öğrenciyken iş hayatını tanımak içi yapabileceğiniz türde işler. Hem hayatınızı idame ettirmek hem de özgeçmişinize “Kanada iş deneyimi” ni ekleyebilmek için alanınız dışında, genel beceri gerektiren idari işler gibi işler tercih edebilirsiniz.
- Kariyerinizde ilerlemek için; Türkiye’de edindiğiniz iş deneyiminizi kullanmak istediğiniz ya da öğrenciyseniz odaklanmak istediğiniz kariyer alanı ile ilgili bir iş arayışına girebilirsiniz. Bu durumda alanınızla ilgili ülke standartlarını öğrenmek, uzmanlık gerektiren konularda gerekli sertifikasyonlar, denklik sınavları gibi konuları araştırmak sizin için iyi bir başlangıç olabilir. Kanada hükümetinin desteklediği yeni gelenler için hazırlanan programlardan (Bridging Programs http://www.ontarioimmigration.ca/en/working/OI_BRIDGE.html) yararlanarak bu konuda şansınızı artırabilirsiniz.
- Sadece hayatınızı idame ettirmek için; tam olarak istediğiniz işi bulana kadar kaybedecek zamanınız yoksa ya da kariyerinizde nasıl ilerleyeceğinize henüz karar vermediyseniz bu tür işler yaparak masraflarınızı karşılayabilirsiniz. Bu alanda, ciddi uzmanlık gerektirmeyen garsonluk, fabrika işçiliği, mutfak işleri, ürün tanıtım görevlisi, vb. işleri hızlı ve kolay bulabilirsiniz. Türkiye’de bu tür işleri yapmaya alışık olmayabilirsiniz ancak Kanada’da bu durumun Türkiye’den farklı algılanıyor olduğunu eklemek isterim. Hemen hemen tüm Kanadalılar 13-14 yaşından itibaren çalışma hayatına bu tür işlerde başlayıp iş hayatına çok genç yaşta adım atıyor olduğu için, kariyeriniz ne olursa olsun bu tür iş deneyimleri bizdekinden normal karşılanıyor.
NE TÜR?
- Kalıcı (permanent); Türkiye’de alıştığınız kadrolu çalışan düzeninizi Kanada’da devam ettirmek istiyorsanız, iş ilanlarınızda bakmanız gereken iş türü. Düzenli bir gelir, yan haklar, izin süreleri gibi konular sizin için önemliyse, iş ilanında ya da size sunulan iş sözleşmesinde “Permanent” yazıyor olması önemli. Bu tür işleri bulmak, aday değerlendirme süreleri genellikle daha uzun olduğundan, biraz zaman alabilir. Ayrıca siz de, özgeçmiş değerlendirme ve mülakat sürecini olumlu tamamlayabilmek için Kanada yaklaşımlarına alışmak için biraz zamana ihtiyaç duyabilirsiniz.
- Geçici (contract, temporary); Alanınızla ya da dışında tam bir yere bağlı olmadan geçici görevler ya da iş yerlerinde çalışabileceğiniz işler. Türkiye’de “Serbest Meslek Erbabı” (Independent Contractor) diye bildiğimize benzer bir sistemle Kanada’da da çalışabilirsiniz. Kanada’da çok yaygın olan İş ve İşçi Bulma Ajanslarına (Employment Agencies) başvurduğunuzda sizi ya kendi kadrolarına alarak ya da “Independent Contractor” olarak geçici görevlerle farklı işlere yerleştirebiliyorlar. İş ve İşçi Bulma Ajansları ile çalışmaya başladığınızda işi size onlar bulur ve sizi uygun işlere yerleştirirler. Bu tür ajanslar genellikle farklı iş alanlarına odaklandığından, uzmanlığınıza uygun sektör (finans, havacılık, sağlık, vb.) veya alanlarda (mühendislik, teknoloji, satış, vb.) işe yerleştirme yapan ajansları araştırarak işe başlayabilirsiniz.
İlk adımı başarıyla attınız, artık niçin ve ne tür bir iş aradığınızı ve bunun için nelerin önemli olduğunu biliyorsunuz. İkinci ve en kritik adımlardan biri Kanada iş dünyasının değerlendirme kriterlerine uygun bir “Özgeçmiş” ( Resumé ) hazırlamak. “Sadece İngilizceye çevirsek olmaz mı?” Sorusu sıkça sorulan sorular arasında. Kanada’da özgeçmiş çerçevesi Türkiye’dekinden bazı konularda farklılıklar gösteriyor. Mevcut özgeçmişinizi gözden geçirirken ya da bir öğrenci olarak oluşturacağınız kariyerinizin ilk özgeçmişinde şu konulara ve farklılıklara dikkat etmeniz önemli:
- Kanada’da özgeçmişlerde fotoğraf, doğum tarihi ve cinsiyet gibi konulara yer verilmiyor.
- Özgeçmişinizin sadece başvurduğunuz işle ilgili deneyimlerinizi içermesine dikkat ediliyor. Türkiye’de birçok alanda deneyim sahibi olmak size kredi sağlarken, Kanada’da daha çok uzmanlaşma yaklaşımı olduğundan değerlendiricilerde kafa karışıklığına ya da önyargılara neden olabiliyor.
- Özgeçmişinizi başvurduğunuz işe uygun bir kapak yazısı ile göndermeniz çok önemseniyor.
- Özgeçmişinizde deneyimleriniz öncesinde “Professional Highlights” ya da “Personal Summary” başlığı altında, başvurduğunuz işe uygun olarak deneyimlerinizdeki çarpıcı noktaları, sahip olduğunuz becerileri, deneyim sürelerinizi ve başarılarınızı özetlediğiniz bir bölüm, değerlendiriciye özgeçmişin tamamını okumadan hakkınızda özet bir bilgi veriyor. Bir nevi “Reklamlar” diye düşünebilirsiniz.
- Genellikle Türkiye’de iş deneyimi açıklamasında, görev tanımı altında neler yapıldığı yazılır. Kanada’da iş deneyimleri altında o işteki başarı ve kazanımlarınıza (mümkünse rakamlarla destekli) yer vermeniz daha etkili olarak değerlendiriliyor.
- Kanada iş deneyiminiz olmaması durumunda, Türkiye’deki iş deneyimlerinizle ilgili bilgi verirken çalıştığınız şirketlerle ilgili kısa tanımlayıcı bilgilere yer vermeniz (3 bin çalışanlı, yıllık 3 milyon Dolar cirosu olan, vb.), verdiğiniz bilgileri destekleyecek varsa web sitesi linklerini eklemeniz deneyimlerinizin doğru değerlendirilmesi açısından önem taşıyor.
Özgeçmişiniz de hazır, peki iş aramak için hangi kanalları kullanacaksınız. Üçüncü adımınız iş aramak için olabildiğince fazla kanal kullanmak. Türkiye’den farklı olarak Kanada’ya özel kullanılan bir iş arama kanalı yok aslında. Kanallar aynı sadece burada dezavantajlı olduğunuz birkaç kanalı diğer kanalları daha etkili kullanarak dengelemeniz gerekebilir. Mevcut iş bulma kanallarını buna göre gözden geçirirsek;
Referanslar; Türkiye’de uzun yıllar geliştirdiğiniz iş ve arkadaş çevreniz belki Türkiye’de iş bulmanızda şimdiye kadar kullandığınız çok etkili bir yöntemdi. Ancak Kanada’da henüz muhtemelen kimseyi tanımadığınız için bu avantajınızdan yoksun kalacağınızı düşünüyor olabilirsiniz. Aslında başlangıç noktanız yine Türkiye’deki çevreniz olabilir. Eski çalıştığınız yerlerin yurtdışı bağlantıları, çalışma arkadaşlarınızın yurtdışındaki tanıdıkları size iş bulma konusunda yardımcı olabilir. Öğrenci olarak geldiyseniz okuldaki profesörleriniz ve arkadaşlarınızla iyi ilişkiler içerisinde olmanız hem buradaki yeni çevrenizin oluşmasına hem de iş bulmanıza yardımcı olabilir. Bu nedenle öğrenciyken okulların aktivitelerinde gönüllü çalışmak, eğitmenlerle birebir iletişim içerisinde olmak çok önemli.
On-line İş Arama Kanalları; Dünyanın her yerinde aynı sistem kullanılıyor. Bizdeki Kariyer.net, Secret CV gibi siteler üzerinden özgeçmiş oluşturup iş araması yapabilirisiniz. Job Bank, Canada Jobs, LinkedIn, Indeed, Monster, Kijiji, Eluta, Zip Recruiter, Dice gibi siteler kullanabileceğiniz kanallar. Bizdekinden farklı olarak bazı web sitelerinde ilanlar şirketlerin kendi siteleri üzerinden başvuru yönlendirmesi yapabiliyorlar. Bu tür bir durumda özgeçmişinizi başvurduğunuz şirketin kendi sitesi üzerinden tekrar oluşturmanız gerekebiliyor.
İş ve İşçi Bulma Firmaları (Employment Agencies); İş bulmak için kullanabileceğiniz bir diğer etkili araç ise Kanada’da hemen hemen her semtte görebileceğiniz irili ufaklı ajanslar ya da büyük uluslararası firmalar. Daha öncede belirttiğim gibi uzmanlığınıza ve çalışmak istediğiniz sektör konusunda odaklanan firmaları bularak başvuru yapabilir ve sizi işe yerleştirmelerini bekleyebilirsiniz. Özellikle geçici ve uzmanlık gerektirmeyen işler konusunda çalışan ajanslara başvurduğunuzda hızlıca para kazanmaya başlayabilirsiniz.
Tebrikler adım adım Kanada iş hayatına giriş yaptınız. İlk işinizi bulduktan sonra, özgüveninizin tazelendiğini görecek ve kariyer basamaklarınızda belki de Türkiye’de bıraktığınızdan daha hızlı şekilde ilerleyeceksiniz. Yaşadığınız ilk zorluklar birkaç yıl sonra yeni gelen arkadaşlarınıza anlatacağınız tecrübeler olacaklar. Unutmayın, sizi siz yapan özellikleriniz, başarılarınız, bilginiz dünyanın neresine giderseniz gidin sizinle birlikte ve her yerde çok kıymetliler.